Luật Khoa học – Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo: Trao quyền tự chủ, chấp nhận rủi ro để khai phá tiềm năng đổi mới

Thứ Tư, Tháng TưTháng Tư 16, 2025 | 8:56

Tại phiên họp Thường vụ Quốc hội sáng 15/4, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo với định hướng đẩy mạnh tự chủ cho các cơ sở nghiên cứu, đồng thời chấp nhận rủi ro nhằm kích thích tinh thần dấn thân, đổi mới của nhà khoa học.

Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, dự luật được xây dựng trên tinh thần trao quyền tự chủ tối đa cho các tổ chức nghiên cứu, cho phép họ tự chủ xây dựng bộ máy, quản lý chi tiêu theo cơ chế khoán chi cũng như tự quyết định chiến lược phát triển. Nhà nước sẽ tập trung vào việc quản lý mục tiêu, đầu ra, kết quả và hiệu quả nghiên cứu thay vì can thiệp vào cách thức thực hiện từng dự án.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu không đồng nghĩa với việc buông lỏng các quy định quản lý. Thay vào đó, điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học dấn thân vào những vấn đề mang tính thách thức và có khả năng tạo ra đột phá công nghệ. Đặc biệt, dự thảo luật đề xuất miễn trừ trách nhiệm dân sự cho các tổ chức nghiên cứu nếu dự án không đạt kết quả như kỳ vọng. Đây là bước đi táo bạo nhằm khuyến khích các nhà nghiên cứu mạo hiểm, góp phần bứt phá những giới hạn truyền thống và thúc đẩy sự đổi mới.

Bên cạnh đó, dự luật còn đề xuất cơ chế tự chủ về sở hữu và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Các cơ sở nghiên cứu sẽ được toàn quyền quyết định việc sử dụng, chuyển giao công nghệ và thương mại hóa kết quả, trong đó nhà khoa học tham gia được hưởng tối thiểu 30% lợi nhuận. Sự phân chia này không chỉ tạo động lực mà còn góp phần tháo gỡ “nút thắt” trong quá trình chuyển giao công nghệ từ các trung tâm nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất kinh doanh.

Để thu hút nhân lực chất lượng cao, dự thảo luật bổ sung các chính sách ưu đãi như giảm thuế thu nhập cá nhân, thưởng cho nghiên cứu cơ bản, chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả cũng như tạo điều kiện thuận lợi về lương, giấy phép lao động và thị thực cho các chuyên gia trong nước và quốc tế. Theo Bộ trưởng, những chính sách ưu đãi này sẽ góp phần xây dựng một hệ sinh thái nghiên cứu hiện đại, năng động và hội nhập quốc tế.

Duy Trinh